Năm rắn luận về Xà quyền

Võ thuật cổ truyền Trung Hoa dựa trên sự nghiên cứu thói quen và cách thế chiến đấu của loài vật. Trải qua nhiều thế kỷ, đặc tính của các loài hạc, rắn, hổ, mèo thậm chí bọ ngựa và rồng cũng đã được con người mô phỏng, rút tỉa tinh hoa, tái tạo thành kỹ thuật chiến đấu.

Võ công nguyên thủy Thiếu Lâm gồm 18 thế theo La Hán thập bát thủ của Thiền sư Tây Tạng Bồ Đề Đạt Ma, đến cuối đời Minh 1368-1644, Bạch Ngọc Phong dựa vào các thế này sáng tạo thành 128 thế, chia ra làm năm loại mô phỏng đặc tính của 5 con vật khác nhau là Hổ, Báo, Hạc, Xà (rắn), Long (rồng), gọi là Thiếu Lâm Ngũ hình quyền. Theo Bạch Ngọc Phong mọi người đều phải phát triển năm phương diện sức mạnh theo sự phát triển toàn thân, đó là lực (physical strength), cốt (bone), tinh (libido), khí (“chi”) và thần (internal spirit). Theo đó, Long luyện Thần, Xà luyện Khí, Hổ luyện Cốt, Báo luyện Lực, Hạc luyện Tịnh. Thiếu Lâm Ngũ hình quyền được sáng tạo nhằm giúp phát triển cả năm phương diện sức mạnh kể trên.

Xà hình quyền là quyền thức phổ biến trong võ thuật Trung Hoa, môn võ tượng hình mô phỏng động thái loài rắn, trong Thiếu Lâm quyền, Hình Ý quyền, Nam quyền đều có Xà hình quyền. Do thiếu chân để xoay trở mau lẹ và tính chất mềm mại âm hiểm hơn là hung bạo, mạnh mẽ mà con rắn trong Thiếu Lâm quyền chủ về Nhu.

Mục đích của Xà hình quyền là phát triển và tăng bồi khí lực tức là một tinh thể cho phép tập trung và thấu chuyển uy lực vào các đòn đánh. Do thiếu tay, chân, rắn phải cử động bằng cách vặn bẻ, ngoằn ngoèo toàn thân. Để tạo hiệu năng chiến đấu, loài rắn phải khắc phục nhược điểm thiếu chân như cuộn mình và vươn thẳng đứng như giống rắn hổ. Từ thế cuốn khúc này, với sự chính xác và một tốc độ khủng khiếp, nó phóng thẳng về phía con mồi. Chính sự xung kích, cử động bẻ vặn thân mình, rắn đã đạt tới một uy lực và sức mạnh kinh hoàng!

Một lợi điểm khác còn quan trọng hơn cả kỹ thuật chiến đấu của loài rắn ở việc truyền phóng khí lực trong từng chiêu thức. Bởi luôn trầm tĩnh, thư giãn cho nên rắn tích tụ nhiều khí hơn những con vật khác. Do đó, khi phối hợp nội năng vào kỹ thuật ngoại kích, rắn trở thành một đối thủ mạnh mẽ và đáng sợ. Xà hình quyền dựa vào những cử động lưu hoạt thư giãn, phóng ra uy lực gồm Cương và Nhu.

Trong khi Báo hình quyền, Long hình quyền và Hổ hình quyền thường sử dụng sức mạnh áp đảo đối phương, ngược lại Xà hình quyền không có đòn đấm, chỉ tấn kích qua ức bàn tay và các đầu ngón tay. Sức mạnh của Hổ hình quyền thuộc về ngoại lực, thể hiện qua từng đòn đánh nhằm đạt tới sức mạnh siêu tuyệt, trong khi đó, năng lực của rắn mang tính trầm lặng và thuộc về nội tại, cho nên chiêu thức công kích xuyên phá vô cùng uyển chuyển.

Thủ và công trong Xà hình quyền được thực hiện cùng lúc. Không có sự khác biệt giữa thủ và công vì thủ lập tức biến thành công và ngược lại. Các kỹ thuật cuốn và uốn vòng của rắn thường mang tính phòng thủ lúc đầu rồi vụt chuyển thành trực kích, cốt yếu ở sự mềm mại hơn là tốc độ tấn công. Đóng góp quan trọng của Xà hình quyền là sự phát triển khí lực, kết hợp thư giãn và sự tập trung. Khi luyện, võ sinh phải tập cho được hai điều Tĩnh và Nhu, tức bình thản và trầm tĩnh, cố mô phỏng thân hình dài có thể phát lực qua từng cử động, nhưng thực hành một cách khoan thai, biết vận dụng cách chuyển khí lực qua cánh tay để phóng ra đầu ngón tay (kình lực). Khi không có va chạm thì tất cả đều vô lực, tuy nhiên khi va chạm xảy ra, sức mạnh lập tức phát sinh. Muốn sử dụng thuần thục Xà hình quyền đòi hỏi môn sinh phải khổ luyện trên 10 năm.

Xà hình quyền sử dụng “kình lực”, tiến thoái nhịp nhàng, hợp lý, lấy nhu làm chủ, trong nhu có cương, thân, bộ pháp nhẹ nhàng, linh hoạt uyển chuyển gồm nhiều lối đánh bằng đầu ngón tay, trong đó có một đòn tạo thành hình lưỡi rắn bằng cách chỉa ngón trỏ và ngón giữa về phía trước trong khi bẻ gập các ngón khác lại. Đòn này thường nhắm vào các yếu huyệt trên cơ thể như mắt, be sườn, nhân trung, hạ bộ, thái dương, nhân trung, yết hầu, chấn thủy…

Thủ pháp Xà hình quyền: khớp tay phải cong, chỏ xếp góc (tiết loan trảo vi khúc). Thiếu Lâm Bạch Mi có lối xuất chiêu “phóng đánh rút lại” (thân thố) như rắn mổ, Thiếu Lâm Hồng Gia có bài Ngũ hình quyền, Trung Sơn Võ đạo có bài Trường Xà côn sử dụng cây côn uốn éo theo động tác con rắn trườn mình, môn phái Thiếu Lâm Chánh Tông Thái Lý Phật có các chiêu Xà Hình quyền cực kỳ lợi hại như Độc xà cản lộ (rắn độc ngáng đường), Song xà xuất động (hai con rắn bò ra khỏi động), Trường xà bố trận, Độc xà qui lân, Thanh trúc xà quá thụ (rắn lục bay lên không trung), Bạt thảo tầm xà (vạch cỏ tìm rắn), Thần xà vọng nguyệt (rắn thần ngắm trăng), Kim xà lục khởi (rắn bay lên trên), Bạch xà thố tính (rắn trắng phóng tinh), Phong xà nhiêu thụ (rắn gió quấn cây), trong bài Thiết tiễn quyền có chiêu Huyền xà bồn thạch (rắn quấn đá), Đằng xà tẩu mù (rắn dạo trong sương mù), Thanh xà nhả độc (rắn xanh phun độc) và bài xà mâu. Quyền sư Lương Vĩnh Hanh (đệ tử chân truyền của kỳ nhân Lâm Thế Vinh – phái Hồng Gia quyền) đã chế tác bài danh quyền Xà Miêu Hạc lừng lẫy võ lâm đầu thế kỷ 20, bài quyền cương nhu phối triển, kết hợp tinh hoa trong chiêu thức, động thái của chim hạc (tĩnh), rắn (nhu kình) và mèo (uyển chuyển, nhanh lẹ) vô cùng lợi hại.

Chiêu Thanh xà xuất động: Xếp các ngón tay chụm lại như đầu con rắn hổ đang uốn khúc vươn lên. Đòn này phóng ra từ một cùi chỏ uốn cong xuống để đạt tới cực điểm mạnh khi vươn cánh tay về phía trước, sử dụng như thế thượng tỏa (thủ  phần trên cao) có thể nhanh chóng “mổ” vào cuống họng hoặc mắt địch thủ. Thủy xà thượng diện tức một cú ra đòn bằng cách móc ngược ngón tay nhắm vào họng hoặc nách đối phương.

Xà hình quyền mang tính sát thương cao, rất thực dụng trong chiến đấu, người luyện cần phải có thân pháp linh hoạt, mềm mại, bộ pháp xoay trở nhanh, hóa giải đòn tay địch thủ bằng thủ pháp quấn tay đối phương như con rắn vòng quanh thân cây.

      NGỌC THIỆN